Τις περισσότερες φορές ο ερχομός του πρώτου παιδιού στην οικογένεια έρχεται μετά από ένα ικανό διάστημα συμβίωσης του ζευγαριού. Τότε λοιπόν που η δυάδα γίνεται τριάδα και μια νέα δυναμική στις σχέσεις προκύπτει. Μια νέα δυναμική με αναταράξεις και μία πληθώρα συναισθημάτων να κατακλύζουν το ζευγάρι. Η όποια διευθέτηση από το ζευγάρι

αυτής της νέας κατάστασης και σύνθεσης θα έχει αντίκτυπο στην ίδια τη σχέση του ζευγαριού αλλά και στην ανάπτυξη του παιδιού γεγονός ικανό να καθορίσει και τις δύο σημαντικά.

Αυτό συμβαίνει γιατί οι σχέσεις των μελών στο στενό περιβάλλον της οικογένειας αλληλοεμπλέκονται και αλληλοεπηρεάζονται τόσο έντονα ώστε να μιλάμε για μια πορεία αλληλεπίδρασής τους μέσα σ'αυτό. Συνεπώς καθώς το κάθε μέλος της οικογένειας ακολουθεί την δική του προσωπική πορεία εξέλιξης, επηρεάζεται σημαντικότατα από τις επιδράσεις που δέχεται από κάθε άλλο μέλος της, και όλα μαζί από το σύνολο των επιδράσεων δηλαδή από την ''οικογενειακή ατμόσφαιρα''.

Κατ'αυτόν τον τρόπο ανάγκες και επιθυμίες φανερές και κρυφές, συνειδητές και ασυνείδητες κοινοποιούνται χωρίς να ειπωθούνε στο οικογενειακό περιβάλλον. Με όλες αυτές τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των μελών συμβαίνει ώστε το κάθε μέλος της οικογένειας να επεμβαίνει διαρκώς στην πορεία των άλλων τις περισσότερες φορές χωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό.

Λόγω ακριβώς αυτού του, τις περισσότερες φορές άδολου παρεμβατισμού και αλληλεπίδρασης μεταξύ των μελών της οικογένειας όταν προκύπτει μία περίοδος οικογενειακής κρίσης πρέπει να αναζητούμε τις αιτίες και τα προβλήματα σε ολόκληρη την οικογένεια ανεξάρτητα αν αυτή η κρίση εκδηλώνεται σε ένα μόνο μέλος αυτής με τη μορφή κάποιου συμπτώματος.

Κατ'αυτόν τον τρόπο ένα ενδεχόμενο πρόβλημα στο παιδί χρειάζεται να αντιμετωπίζεται μέσα από το πρίσμα των συζυγικών σχέσεων, των σχέσεων με την ευρύτερη οικογένεια (π.χ. παππούδες, αδέλφια) καθώς και των προηγούμενων εμπειριών των γονιών (π.χ. παιδικά χρόνια, σχέσεις με τους δικούς τους γονείς).

Από την άλλη πλευρά μέσα σ'αυτή την κατάσταση της οικογενειακής αλληλεπίδρασης και παρεμβατισμού είναι απαραίτητο να διατηρείται η ανεξαρτησία αλλά και τα όρια του ΄΄Εγώ΄΄ σε κάθε μέλος της οικογένειας είτε ο γονιός είναι αυτό είτε το παιδί είτε και ο παππούς ή η γιαγιά.

Αν αυτό δεν συμβαίνει, αν δηλαδή τα όρια των μελών της οικογένειας δεν παραμένουν απαραβίαστα και ο ένας δυεισδύει στον άλλο, ιδίως οι γονείς στα παιδιά τότε δημιουργούνται παθολογικές συμβιωτικές καταστάσεις, με αποτέλεσμα την δημιουργία δυσλειτουργικότητας και την εμφάνιση ψυχικής διαταραχής σε ένα ή περισσότερα από τα μέλη της.

Συνεπώς η σημαντικότερη λειτουργία της οικογένειας μέσα στα πλαίσια της ανατροφής για τη ψυχική και διανοητική υγεία των παιδιών είναι η καλλιέργεια πέραν του δεσμού μεταξύ των μελών της, η καλλιέργεια της ανεξαρτησίας και της αυτονομίας τους.

Σεβόμενοι δηλαδή οι γονείς την ατομικότητα αλλά και την διαφορετικότητά των παιδιών τους συμβάλλουν καθοριστικά στην ικανότητά τους για αποδέσμευση και αποχωρισμό από την οικογένεια και ως εκ τούτου στην ψυχική τους ωρίμανση.

Αναφερόμενοι στις άλλες λειτουργίες της οικογένειας επισημαίνουμε τις εξής καθοριστικές στην ανάπτυξη του παιδιού αλλά και ολόκληρης της οικογένειας ποιότητες που χρειάζεται να υπάρχουν.

Ως προς συναισθηματικό κλίμα μέσα στην οικογένεια, η κατανόηση, ο διάλογος, ο σεβασμός, η εκτίμηση, το μοίρασμα, η ειλικρίνια, η συναίσθηση, η συνεργατικότητα, μεταξύ των μελών αποτελούν σημαντικό θεμέλιο μιας καλής λειτουργίας της οικογένειας.

Αντίθετα, απαξιωτικές, επιθετικές, χαώδης, εξαρτητικές, συγκρουσιακές και διασπαστικές συμπεριφορές δημιουργούν καταστάσεις προβληματικές που θα επιβαρύνουν κάθε μέλος της οικογένειας ανεξάρτητα από το βαθμό συμμετοχής τους σε αυτές.

H Επικοινωνία λεκτική και μη λεκτική, όπως και η ελεύθερη έκφραση των συναισθημάτων μέσα στο πλαίσιο της οικογένειας συμβάλλει στην ενότητα και στην ιδιομορφία των μελών της οικογένειας με ένα συγκροτημένο και υγειή τρόπο.

Τα όρια μεταξύ των μελών είναι εκείνα που συμβάλλουν στο να διατηρηθεί η συνοχή της οικογένειας χωρίς να εμποδιστεί ταυτόχρονα η ατομική αυτονομία και ανεξαρτησία και συνεπώς η εξέλιξη του κάθε μέλους.

Τα πολύ άκαμπτα ή τα πολύ ασαφή όρια είναι εκείνα που μπορούν να δημιουργήσουν πολλά προβλήματα στον τρόπο που σχετίζονται τα μέλη της οικογένειας υποθάλπτοντας ταυτόχρονα ψυχοπαθολογικές καταστάσεις.

Η προσαρμοστικότητα είναι η ικανότητα εκείνη της οικογένειας να ανταποκρίνεται στις μεταβαλλόμενες απαιτήσεις και συνθήκες που συμβαίνουν στο πέρασμα του χρόνου χωρίς να διαταράσεται η συνοχή και η σταθερότητά της. Αυτό μπορεί να γίνεται κυρίως με την προσαρμογή των ρόλων και των σχέσεων των μελών της οικογένειας χωρίς να εμποδίζεται από την ακαμψία ή το αντίθετό της την αοριστία.

Σημαντική επίσης θεωρείται η ικανότητα της οικογένειας να δημιουργεί δεσμούς με τον έξω κόσμο καθώς και να ενθαρρύνει την κοινωνικοποίηση των μελών της χωρίς να παραμένει ξεκομμένη, απομονωμένη ή να βιώνει συναισθήματα απειλής από τους γύρω της.

Ουσιαστικά, η οικογένεια αποτελεί την πρώτη κοινωνική ομάδα μέσα στους κόλπους της οποίας αναπτύσσεται το παιδί και αντιπροσωπεύει σε μικρογραφία την ιδεολογία, τη δομή και τη λειτουργία της κοινωνίας. Αποτελεί το θεσμό εκείνο που θα επηρεάσει τη συμπεριφορά των παιδιών, δίνοντάς τους ταυτόχρονα και τα απαραίτητα εφόδια ώστε να αναπτύξουν μία συγκροτημένη προσωπικότητα με τον σχηματισμό αξιών αλλά και τη συναισθηματική, κοινωνική και νοητική ωρίμανσή τους.

Η οικογένεια χρειάζεται να παρέχει τη δυνατότητα στα μέλη της να αποκτήσουν τη δική τους προσωπική ταυτότητα η οποία παραμένει συνδεδεμένη μ'αυτήν ακόμα και όταν το μέλος αποχωρήσει. Αυτή η αίσθηση της ταυτότητας βοηθάει το μέλος να δημιουργήσει νέους σταθερούς δεσμούς με άλλα πρόσωπα και να ανταπεξέρχεται σε νέες εμπειρίες.