Σε όλα τα στάδια της ζωής του η ικανοποίηση των πρωταρχικών αναγκών του ανθρώπου περνά λιγότερο ή περισσότερο μέσα από την ύπαρξη και την παρουσία του ''Άλλου''
δηλαδή του Περιβάλλοντος.
Ουσιαστικά δηλαδή συζητάμε για την καθοριστική συμβολή του περιβάλλοντος στην κάλυψη των βιολογικών, συναισθηματικών και κοινωνικών αναγκών.Η λειτουργία αυτή του περιβάλλοντος έχει στη βάση της την αμοιβαία αλληλεπίδραση μεταξύ των προσώπων σ' όλες τις περιόδους της ζωής.
Η περίοδος όμως εκείνη του ανθρώπου κατά την οποία η συμβολή του περιβάλλοντος μέσω της αλληλεπίδρασης των προσώπων είναι καθοριστική για τη συνέχεια της ύπαρξής του είναι η βρεφική του ηλικία.
Αυτό συμβαίνει γιατί την περίοδο αυτή το βρέφοςλόγω της ανωριμότητάς του αλλά και της αδυνατότητάς του να επικοινωνήσει λεκτικά βρίσκεται σε μια κατάσταση απόλυτης εξάρτησης από το περιβάλλον του, το πρόσωπο δηλαδή φροντίδας και αγάπης. Χωρίς αυτό ουσιαστικά το βρέφος δεν μπορεί καν να επιβιώσει.
Το περιβάλλον πέραν της διαφύλαξης και μετάδοσης των πνευματικών παραδόσεων, των ηθών, των τελετών και γενικότερα της πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελεί και την απαρχή των πρώτων μορφωτικών βιωμάτων.
Ως πρώτα μορφωτικά βιώματα θεωρούνται ο έλεγχος των ενστίκτων και η πρόσκτηση της μητρικής γλώσσας (Lacan 1938).
Κατ' αυτόν τον τρόπο το περιβάλλον πρυτανεύει στις θεμελιακές διαδικασίες της ψυχικής ανάπτυξης και στην οργάνωση των συγκινήσεων που υπό την επίδραση και της περιρρέουσας ατμόσφαιρας είναι στην βάση της διαμόρφωσης των συναισθημάτων. Σε ακόμη πιο ευρύτερη κλίμακα το περιβάλλον μεταδίδει δομές και πρότυπα συμπεριφοράς, παραστάσεις και εικόνες, το υφαντό των οποίων υπερβαίνει τα όρια της συνείδησης (Lacan 1938).
Mέσα απο τις διαδικασίες αυτές αποκαθίσταται ανάμεσα στις γενιές μία ψυχική συνέχεια με μεταφορά των ψυχικών διαθέσεων και συμπεριφορών οι οποίες γειτνιάζουν με το έμφυτο ( Lacan 1938).
Οι γονείς κατά κανόνα συγκροτούν το πρώτο και αποκλειστικό περιβάλλον του παιδιού. Είναι οι πρώτοι οι οποίοι συνδιαλλέγονται σε όλα τα επίπεδα με το παιδί εγκαλούμενοι τοιουτοτρόπως να ανταποκριθούν στις συναισθηματικές, βιολογικές, νοητικές και κοινωνικές του ανάγκες. Συνεπώς η συμβολή της οικογένειας στην κάλυψη των αναγκών αυτών και επομένως στην σωστή ανάπτυξη του παιδιού είναι τεράστια .
Στη βάση αυτής της λειτουργίας της οικογένειας βρίσκεται η ποιότητα της σχέσης που αναπτύσσεται μεταξύ γονιών και παιδιού. Ο τρόπος που σχετίζονται και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους γονείς και παιδί, τα συναισθήματα που εκλύονται, καθώς και οι δεσμοί που αναπτύσσονται είναι καθοριστικοί για τη συνέχεια της ανάπτυξης του βρέφους .
Οι εμπειρίες και τα βιώματα του παιδιού από την ποιότητα των σχέσεων που δημιουργούνται την περίοδο αυτή είναι σε θέση να καθορίσουν την εξέλιξη της μετέπειτα πορείας του στην ενήλικη ζωή.
Το βρέφος από τη στιγμή που γεννιέται κάνει προσπάθειες να δημιουργήσει σχέση με κάποιον. Αυτός ο κάποιος συνήθως είναι το πρόσωπο της μητέρας. Ο Freud υποστηρίζει ότι ο τρόπος με τον οποίο συμπεριφέρονται στα βρέφη οι γονείς τους παίζει καθοριστικό ρόλο για τη δημιουργία της προσωπικότητας τους. Ενώ ο Winnicot αναφέρει πως η εγγενής δυνατότητα του βρέφους να διαμορφώσει μια προσωπικότητα δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την αλληλεπίδραση με τη μητέρα :
''Οι διεργασίες ωρίμανσης του παιδιού, η δυνατότητα του παιδιού να προσωποποιήσει το ψυχικό του δυναμικό και να γίνει ο εαυτός του, συνυφαίνονται με την ποιότητα της μητρικής φροντίδας''.
Στην ιδανική του μορφή το πρόσωπο προσκόλλησης, η μητέρα, έχει την ιδιαίτερη ευαισθησία που χρειάζεται ώστε να αντιλαμβάνεται τα μηνύματα του παιδιού, μπορεί να τα Ερμηνεύει με ακρίβεια και μπορεί να ανταποκρίνεται σ' αυτά με συνέπεια, αμεσότητα και ικανοποιητικό τρόπο για το παιδί .
Με τον τρόπο αυτό το πρόσωπο φροντίδας καταφέρνει να δημιουργήσει αισθήματα Ασφάλειας και Εμπιστοσύνης στο παιδί, γεγονός που το βοηθά να αρχίσει να διερευνά υπό μια ασφαλή βάση τον νέο κόσμο που απλώνεται μπροστά του ( Ainsworth ) .
Όταν η φροντίδα που παρέχεται στο βρέφος δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες του, τότε του δημιουργούνται αισθήματα ανασφάλειας και άγχους καθώς και αγχωτικά εσωτερικά μοντέλα δημιουργίας δεσμού. Το άγχος στη φάση αυτή ( βρεφική ηλικία ) το παιδί το βιώνει ως απειλή αφανισμού ή λύση της συνέχειας του υπάρχειν. Με τις έννοιες αυτές αναφερόμαστε στην αίσθηση επικείμενης καταστροφής ή και θανάτου που έχει το βρέφος όταν δεν κατανοούνται και δεν ικανοποιούνται οι ανάγκες του με τον αναμενόμενο τρόπο.
Κατά παρόμοιο τρόπο αν η μητέρα αποτύχει να δώσει νόημα στις ανάγκες του βρέφους αδυνατώντας να ταυτιστεί με αυτές οδηγεί το παιδί να αντιδράσει και να διαμαρτυρηθεί μέσω συμπτωμάτων όπως π.χ. κλάμα, προβλήματα στο φαγητό, διαταραχές στον ύπνο, γενικότερο εκνευρισμό αρχικά και αργότερα με σοβαρότερες εκδηλώσεις όπως ενδεχομένως ψυχοσωματικά προβλήματα, αδυναμία συγκέντρωσης, συνεχής ανησυχία, άγχος.
Όταν μια τέτοια κατάσταση συντηρείται για σημαντικό διαστημα μπορεί να υπάρξουν επιπτώσεις που αφορούν στη καθήλωση του παιδιού σε προγενέστερα στάδια ανάπτυξης.
H ''αρκετά καλή'' μητέρα (Winnicot 1945) χρειάζεται να έχει την συναισθηματική ικανότητα να ταυτιστεί με τις ανάγκες του βρέφους και να προσαρμοστεί σ' αυτές. Να μπορέσει να αφοσιωθεί απόλυτα σ' αυτές αρχικά αλλά και σταδιακά να παραμελεί ενεργητικά κάποιες από αυτές δίνοντάς στο παιδί τη δυνατότητα να μάθει να διαχειρίζεται τη ματαίωση οδηγώντας το έτσι σε μια πορεία ανάπτυξης.
Η ίδια μητέρα ταυτόχρονα θα αντέξει τα άγχη και τις επιθέσεις του παιδιού της χωρίς να εκδικείται και θα του παρουσιάσει τον κόσμο με τον τρόπο που το βρέφος μπορεί να τον ανακαλύπτει και να τον δημιουργεί. ( Winnicot 1949, 1963)
Η συναισθηματική κατάσταση της μητέρας έχει καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση μιας σχέσης με το παιδί με τις ποιότητες εκείνες που θα προάγουν την ανάπτυξή του. Ακόμα και η έκφραση του μητρικού προσώπου ιδιαίτερα κατά τις πρώτες εβδομάδες που ακολουθούν τη γέννηση είναι εξαιρετικής σημασίας για το βρέφος. Αυτό συμβαίνει γιατί το μητρικό πρόσωπο λειτουργεί ως καθρέπτης του βρεφικού εαυτού (αντικατοπτρισμός ). Το βρέφος γίνεται αποδέκτης της εικόνας που του στέλνει η μητέρα λαμβάνοντας μέσω των δικών της εκδηλώσεων και εκφράσεων τα πρώτα μηνύματα-εντυπώσεις για τον εαυτό του.
Συνεπώς αν η μητέρα έχει ένα ανέκφραστο ή θλιμμένο πρόσωπο, το χαρακτηριστικό αυτό είναι σε θέση να επηρεάσει δυσμενώς την εικόνα του παιδιού για τον εαυτό του .
